Huế là cố đô của Việt Nam với nhiều kiến trúc độc đáo và nhiều ngôi làng cổ có giá trị văn hoá quan trọng. Trong tất cả các ngôi làng cổ ở thành phố Huế, làng cổ Phước Tích là nơi thích hợp nhất để tìm hiểu về kiến trúc cổ kính của nơi này.
Contents
Vị trí làng cổ Phước Tích ở Huế
Làng cổ Phước Tích nằm ở thôn Phước Tích, Phước Phú, Xã Phong Hòa, Huyện Phong Điền, Tỉnh Thừa Thiên – Huế. Làng nằm bên bờ sông Sông Ô Lâu, là ranh giới tự nhiên của tỉnh Thừa Thiên – Huế và Quảng Trị. Dòng sông hình móng ngựa uốn quanh làng tạo thành khung cảnh mang những nét đặc trưng của Bắc Trung Bộ.
Làng cổ Phước Tích cách thành phố Huế khoảng 40km về phía Bắc. Để đến ngôi làng này, bạn có thể thuê ô tô hoặc xe máy, đi theo quốc lộ 1A về phía bắc. Bạn mất khoảng 45 phút đi ô tô và 1 tiếng đi xe máy là đến Làng cổ Phước Tích.
Dọc đường đến làng Phước Tích, thay vì những tòa nhà cao chót vót và những con đường đông đúc, bạn có thể nhìn thấy những ngôi làng yên bình với những cánh đồng bao la và những ngôi nhà ngói đỏ, một khung cảnh phổ biến ở vùng quê Việt Nam.
Lịch sử làng cổ Phước Tích
Theo các tài liệu lịch sử, Làng cổ Phước Tích hình thành từ thế kỷ XV, dưới triều vua Lê Thánh Tông, đồng thời với quá trình mở mang bờ cõi về phía Nam của nhà Lê. Cũng trong các tài liệu, sau khi đánh thắng giặc Chiêm Thành, ông tổ đầu tiên của họ Hoàng ở làng này là Hoàng Minh Hùng đã đến đây. Ông xem bói và biết đây là vùng đất trù phú, bèn chiêu dân lập làng.
Ban đầu, làng có tên là Phúc Giang, nghĩa là vùng đất ven sông trù phú, sung túc. Trong sách của Lê Quý Đôn, một danh sĩ thời Lê, làng Phúc Giang ở bên bờ sông Ô Lâu, thuộc tỉnh Hương Trà. Sau đó, đến thời Tây Sơn, Phúc Giang được đổi thành Hoàng Giang để ghi nhớ dòng họ lập làng. Mãi đến thời vua Gia Long nhà Nguyễn, làng mới có tên là Phước Tích. Phước có nghĩa là “ban phước”, còn “Tích” có nghĩa là “quy tụ”; Cái tên Phước Tích bao hàm ý nguyện tổ tiên phù hộ cho thế hệ mai sau những điều tốt đẹp nhất.
Hơn 500 năm qua, cư dân làng Phước Tích đã nối tiếp truyền thống xây dựng vùng đất tươi đẹp, yên bình và lưu giữ những nét văn hóa lâu đời. Đến Làng cổ Phước Tích, không khó để nhận thấy triết lý phương Đông trong kiến trúc của những ngôi nhà cổ, phong tục tập quán của các gia đình cũng như hệ thống đình chùa cổ kính.
Đặc trưng kiến trúc ở làng Phước Tích
Kiến trúc nhà cổ ở làng Phước Tích là một trong những điểm đặc trưng của nơi đây.
Kiến trúc nhà dầm
Không khó để nhận ra rằng nhà dầm (hay “nhà rường ”) khá phổ biến ở làng cổ Phước Tích. Kiểu nhà rường là kiến trúc đặc trưng của nhà ở Huế thời Nguyễn, xuất hiện từ thế kỷ 17, với hệ thống cột, xà bằng gỗ. Các chốt nối với khung nhà cũng được làm bằng gỗ, có thể lắp và tháo dỡ dễ dàng.
Gỗ sử dụng trong nhà cổ Làng cổ Phước Tích là gỗ mít. Loại gỗ này không chỉ có khả năng chống mối mọt mà còn không bị hư hại trước sự tàn phá của thời gian.
Trước mỗi ngôi nhà là một khoảng sân nhỏ, xung quanh là vườn cây. Không có bức tường nào ngăn cách giữa hai khu vườn mà chỉ có hàng rào xanh với hoa hoặc dây leo. Kiểu hàng rào ấy cũng là nét độc đáo chỉ có ở những ngôi nhà ở Bắc Trung Bộ.
Dọc các con đường trong thôn Phước Tích và lối dẫn vào từng nhà, bạn có thể bắt gặp nhiều hàng rào xanh khác, góp phần tạo nên không khí trong lành và yên bình cho làng quê.
Sử dụng gốm để trang trí
Gốm từng là nghề thủ công truyền thống của làng cổ Phước Tích. Ngày nay, chỉ còn một số ít gia đình còn sống bằng nghề làm gốm, và nghề gốm chỉ còn trong ký ức của những người lớn tuổi ở làng Phước Tích. Tuy nhiên, dấu tích của đồ gốm vẫn còn.
Đi đến đâu ở Phước Tích, bạn cũng có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh những ngôi nhà mái bằng, cột nhà, vách tường và các diềm được trang trí bằng những mảnh sành sứ nhỏ.
Các mảnh gốm với nhiều hình dạng và kích cỡ được sắp xếp một cách công phu theo các hình thức nhất định, tùy thuộc vào mục đích của chủ sở hữu. Chỉ có ở Huế, bạn mới có thể chiêm ngưỡng một số lượng lớn các công trình sử dụng các sản phẩm gốm sứ để trang trí như vậy.
Làm gì khi đến thăm làng cổ Phước Tích?
Đến với làng cổ Phước Tích, bạn có thể khám phá nét đẹp của ngôi làng với những hoạt động sau.
Tham quan nhà cổ
Làng cổ Phước Tích có tổng cộng 27 ngôi nhà cổ, phần lớn nhà xây theo kiểu nhà rường ba gian hai chái. Tuổi của những ngôi nhà này dao động từ 100 đến 200 năm, nhưng cấu trúc và kiến trúc đặc trưng vẫn được bảo tồn. Các hoa văn rồng, mây, mặt trời cách điệu được sử dụng trong trang trí các ngôi nhà tạo cảm giác trang trọng nhưng hài hòa.
Những ngôi nhà cổ ở làng Phước Tích kết tinh những giá trị văn hóa tồn tại hơn 5 thế kỷ và nhắc nhở con cháu về truyền thống của cha ông.
Thăm miếu Hiển Linh
Làng cổ Phước Tích có nhiều đình, miếu cổ kính nhưng Miếu Hiển Linh là ngôi miếu cổ nhất. Miếu Hiển Linh còn được gọi là miếu Cây Thị vì miếu nằm dưới bóng gốc thị cổ thụ hơn 500 năm tuổi. Miếu Hiển Linh là sự kết hợp giữa văn hóa Chămpa và Việt Nam, thờ Mẫu Ponagar, một vị nữ thần trong tín ngưỡng của người Chăm.
Ngôi miếu nhỏ rêu phong nằm nép mình trong một góc làng cổ Phước Tích. Cổng vào của ngôi đền chỉ rộng 1,3m nên ai bước vào cũng phải cúi đầu để tỏ lòng thành kính với nữ thần.
Thăm bảo tàng gốm địa phương
Tại làng cổ Phước Tích có bảo tàng tư nhân của ông Lê Trọng Điển và gia đình, nơi du khách có thể chiêm ngưỡng bộ sưu tập đồ gốm cổ đồ sộ. Nhiều món đồ gốm sứ trong bộ sưu tập được làm cách đây hàng trăm năm, có giá trị vô cùng lớn. Đến với bảo tàng gốm, du khách sẽ nghe câu chuyện về quy trình làm ra những sản phẩm gốm, những thăng trầm trong lịch sử của làng Phước Tích và giá trị chứa đựng trong từng món đồ.
Bộ sưu tập gốm tuy bao gồm những sản phẩm quen thuộc trong đời sống hàng ngày như bát, ấm chén, lọ, lọ có hình dáng và trang trí đơn giản nhưng vẫn giữ được cái hồn của một làng nghề đã mai một.
Nên đến làng cổ Phước Tích vào thời gian nào?
Vậy thời điểm để đến tham quan ngôi làng cổ này là lúc nào? Bạn nên đến làng Phước Tích vào mùa khô. Mùa khô ở Huế kéo dài từ tháng 3 đến tháng 8 khá thuận lợi cho du khách khám phá thành phố cũng như các cảnh quan xung quanh.
Vào mùa lũ từ tháng 10 đến tháng 12, những trận mưa dai dẳng khiến nước sông Ô Lâu dâng cao, thậm chí gây lũ nên hoạt động du lịch ở Phước Tích lúc đó không được khuyến khích.
Qua bao thăng trầm thời gian, làng cổ Phước Tích tại Huế vẫn giữ nguyên được vẻ đẹp của một làng quê ven sông Bắc Trung Bộ. Nếu bạn muốn tìm hiểu kĩ hơn về kiến trúc của cố đô Huế, đừng bỏ qua ngôi làng này khi đến với Huế nhé.
